το παγκόσμιο τοπίο μέχρι το 2025

Σμείωση: αναρτήθηκε στο blog πριν δυο χρόνια

Οι ματιές στο μέλλον πάντα γοήτευαν τους ανθρώπους. Μάγοι, Πυθίες, και ιερείς, καταλάμβαναν ιδιαίτερες και τιμητικές θέσεις στα συστήματα εξουσίας του παρελθόντος. Οι σύγχρονοι μάντεις προφανώς έχουν αλλάξει στιλ και μεθόδους. Δε διεκδικούν περίοπτη θέση, ούτε υποστηρίζουν πως έχουν επαφή με το υπερπέραν. Οι προβλέψεις τους είναι αποτέλεσμα εξαντλητικών μελετών, αναλύσεων και ερευνών, με την αξιοποίηση τεράστιων βάσεων δεδομένων και πληροφοριών. Σε κάθε περίπτωση πάντως, και αυτοί, όπως οι πυθίες της αρχαιότητες φιλοδοξούν να ρίξουν υπερβούν το σήμερα και να ρίξουν μια κλεφτή ματιά στο μέλλον.(Οι παγκόσμιες τάσεις μέχρι το 2025. ενας κόσμος υπό μετασχηματισμό)

Μια τρύπα στο νερό

Τη λύση μας την είπαν: Ενας φράχτης 12 χιλιομέτρων στον Εβρο, θα διασφαλίσει την ευημερία μας. Ας δούμε όμως και το  πρόβλημα,με την βοήθεια των ειδικών:Το Αμερικανικό Εθνικό Συμβούλιο Πληροφοριών πριν μια διετία είχε δώσει στη δημοσιότητα μια εκτεταμένη και εμπεριστατωμένη μελέτη (περίληψη στο skakistis.wordpress.com  «το παγκόσμιο τοπίο μέχρι το 2025»)  η οποία σκιαγραφεί τον κόσμο μέχρι το 2025. Αν ρίξουμε  μια ματιά στην μελέτη, καταλαβαίνουμε ότι μέτρα σαν αυτό που σχεδιάζει η κυβέρνηση με τον φράχτη στον Εβρο δεν είναι τίποτε περισσότερο από μια τρύπα στο νερό.

Εγγυήσεις; ποιες εγγυήσεις

Τεράστια η τρύπα των τραπεζών δεν καλύπτεται με «εγγυήσεις»

«Η διαδικασία μέσω της οποίας οι τράπεζες παράγουν χρήματα είναι τόσο απλή , που το μυαλό την αποστρέφεται» υποστήριξε σε κάποιο κείμενό του ο Τζον Κένεθ Γκάλμπρεϊθ.

Ισως λοιπόν, λόγω αυτής της «αποστροφής» δικαιολογημένα δυσκολευόμαστε να κατανοήσουμε όλα ή κάποια από αυτά που ακούμε τον τελευταίο καιρό για τα προβλήματα του χρηματοπιστωτικού προβλήματος παγκοσμίως και στην Ελλάδα ειδικότερα.

Εκνευριστικά… απλό

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από αυτό το «απλό»: Οι τράπεζες κερδίζουν πουλώντας και αγοράζοντας χρήμα. Προφανώς στόχος τους είναι να αγοράζουν φτηνά και να πωλούν ακριβά.

Αυτός είναι ίσως ένας ακόμη λόγος αποστροφής ειδικά όσων είναι κατά κανόνα υποχρεωμένοι να αγοράζουν (δανείζονται) χρήμα από την τράπεζα. Ανάλογη αποστροφή προκαλείται και σε όσους πωλούν (καταθέτουν) στην τράπεζα καθώς διαπιστώνουν το περιθώριο κέρδους που έχει η τράπεζα από την αγοροπωλησία του ίδιου ακριβώς «προϊόντος». Του χρήματος. Δικαιολογημένη υπό αυτές τις συνθήκες η αποστροφή του κοινού νου από την «απλή λογική» των κανόνων που επιτρέπουν στην τράπεζα το ίδιο προϊόν (χρήμα) να το αγοράζει φτηνά και να το πουλά ακριβά, κάποιες μάλιστα φορές όπως στην παρούσα οικονομική κρίση, πανάκριβα.

Από την οπτική γωνία της τράπεζας λοιπόν

· Οι καταθέσεις των πελατών της εγγράφονται στα «έξοδά» της, καθώς πρόκειται για την από μέρους της αγορά χρήματος

· Αντίθετα οι χορηγήσεις (δάνεια) προς τους πελάτες της εγγράφονται στα έσοδα, αφού πρόκειται για το χρήμα που η τράπεζα πουλά.

«παράλογη» πρακτική

Σήμερα, εν μέσω της κρίσης, παρακολουθούμε μια πρακτική των εμπορικών τραπεζών που με πρώτη ματιά φαίνεται «παράλογη». Την ίδια στιγμή που οι Κεντρικές Τράπεζες μειώνουν τα επιτόκια οι εμπορικές τράπεζες διεθνώς και ειδικότερα οι ελληνικές έχουν επιδοθεί σε μια άνευ προηγουμένου πλειοδοσία στην τιμή των επιτοκίων. Δηλαδή οι τράπεζες αυξάνοντας τα επιτόκια ουσιαστικά αυξάνουν τη τιμή που οι ίδιες αγοράζουν το χρήμα. Αυξάνουν δηλαδή τα έξοδά τους.

Στην ελληνική πιάτσα η εικόνα είναι σε γενικές γραμμές η ακόλουθη:

· Καμία τράπεζα δε θέλει να χάσει λεφτά πελατών της και προσπαθεί να προσελκύσει νέες καταθέσεις, προσφέροντας 6 με 7,50% επιτόκιο. Η πλειοδοσία μεταξύ των τραπεζών εντείνεται καθώς βρισκόμαστε στο τελευταίο δίμηνο του χρόνου, τελευταία ευκαιρία για εγγραφή ικανοποιητικών δεικτών στους ισολογισμούς.

· «Μαζεύοντας» το χρήμα που κυκλοφορεί στην πιάτσα σε ακριβή τιμή, οι τράπεζες θα το πωλήσουν πολύ ακριβότερα. Ενδεικτικές τιμές επιτοκίων στην ελληνική τραπεζική αγορά: στέγη: 70% αξίας ακινήτου πάνω από 6,50% για 200.000

Επιχειρηματικά δάνεια (μικρομεσαίες 2,5 εκ τζίρο) (από 8,5- 11,5%)

καταναλωτικά: (από 12- 16%)

κάρτες: (16- 20%)

που πήγε το χρήμα

Προφανώς αυτήν την εποχή το χρήμα είναι δυσεύρετο και για αυτό το λόγο αναγκάζεται η τράπεζα να το αγοράζει πανάκριβα. Τι όμως είναι αυτό που ξαφνικά «εξαφάνισε» και ταυτόχρονα ακρίβυνε το χρήμα;

Η αναζήτηση της απάντησης σχετίζεται με τις πολιτικές επιλογές που υιοθέτησαν οι ηγέτιδες δυνάμεις της παγκοσμιοποίησης. Στη βάση αυτών των επιλογών διαμορφώθηκαν οι κανόνες του χρηματοπιστωτικού συστήματος με τους οποίους λειτουργούν οι τράπεζες τις τελευταίες δεκαετίες. Ειδικότερα μετά το τέλος του διπολισμού και την επικράτηση της αμερικανικής μονοκρατορίας η «υπεραισιοδοξία» του νεοφιλελευθερισμού για τις ρυθμιστικές ικανότητες του «αόρατου χεριού της αγοράς» ανέτρεψαν «παρωχημένα» τραπεζικά αξιώματα. Ένα από αυτά ήταν ο λόγος μεταξύ καταθέσεων και χορηγήσεων.

Σύμφωνα λοιπόν με αυτόν τον «χρυσό κανόνα» κάθε τράπεζα για π.χ. 70 ευρώ χορηγήσεις (δάνεια που έδινε) θα έπρεπε να διατηρεί 100 ευρώ αποθεματικά.

Μέσα στο κλίμα της φρενήρους παγκόσμιας ανακατάταξης μετά το τέλος του διπολισμού ολόκληρος ο κόσμος στην κυριολεξία έμαθε να ζει και να κινείται με δανεικά. Συνέπεια της νέας παγκοσμιοποιημένης πραγματικότητας και η αλλαγή του λογιστικού λόγου που προαναφέραμε.

· Σήμερα μόνο δύο ελληνικές τράπεζες διαθέτουν αποθεματικά μεγαλύτερα των υποχρεώσεών τους. Της μιας οι υποχρεώσεις ανέρχονται στο 80% και της άλλης στο 90% των αποθεματικών τους. Οι υπόλοιπες ελληνικές τράπεζες βρίσκονται μεταξύ του 120 και 150%. Δηλαδή, τα διαθέσιμα είναι 100 και οι υποχρεώσεις από 120 μέχρι 150 κατά μέσο όρο.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειώσουμε ότι ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι ακόμη χειρότερος και κινείται στο 170%

Πουλούσαν αέρα

Απλοποιώντας όσο αυτό είναι δυνατό τα όσα είπαμε περί του λόγου μεταξύ αποθεματικών και χορηγήσεων των τραπεζών καταλήγουμε σε ένα προφανές από τους αριθμούς συμπέρασμα:

· Οι τράπεζες πουλούσαν (δάνειζαν) χρήμα που δεν διέθεταν στα αποθεματικά τους. Πουλούσαν, δηλαδή, αέρα ο οποίος «φούσκωνε» το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα με προσδοκίες.

Περιγράφοντάς τα παραπάνω με μια εικόνα είναι σαν να καλείται η πραγματική οικονομία να φυσά με όλες της τις δυνάμεις για να διατηρηθεί το παγκόσμιο αερόστατο σε πτήση. Όμως, κάποια στιγμή έρχεται η «κόπωση». Ισως και οι πιστωτές…

Αναγκαία παρένθεση

Δεν είναι μυστικό ότι οι ΗΠΑ κυριαρχούν σ αυτό που ονομάζουμε παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η κυριαρχία τους εκφράζεται από τη δυνατότητα που είχαν, μετά το τέλος του β παγκοσμίου πολέμου αλλά και μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης να διαμορφώνουν και να επιβάλουν στους υπόλοιπους τους κανόνες του παγκόσμιου οικονομικού παιχνιδιού. Οι θεσμοί του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, της Παγκόσμιας Τράπεζας, του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, ελέγχονται σε μεγάλο βαθμό από την Ουάσιγκτον.

Ο έλεγχος του παιχνιδιού επέτρεψε μέχρι τώρα στις ΗΠΑ να μετακυλά μέρος των δαπανών και εξόδων της στον υπόλοιπο κόσμο. Όμως η υπερδύναμη τα τελευταία ειδικά χρόνια κατασπατάλησε ασύλληπτους σε μέγεθος πόρους, δανεισμένους σε μεγάλο βαθμό από τον υπόλοιπο κόσμο, προκειμένου να εδραιώσει την αυτοκρατορική της ισχύ. Τα 10 τρισεκατομμύρια δολάρια εξωτερικό χρέος περιγράφουν το «άνοιγμα» της Ουάσιγκτον. Ένα άνοιγμα που δεν είναι απ ότι φαίνεται διατεθειμένοι να το μοιραστούν μαζί της ούτε οι στενότεροι των συμμάχων της.

Διατραπεζική αγορά

Όπως είπαμε ένας τρόπος για να «αγοράσει» χρήμα η τράπεζα είναι οι καταθέσεις των πελατών της. Ενας ακόμη είναι να προσφύγει σε άλλη τράπεζα.

Ο δανεισμός μεταξύ τραπεζών γίνεται με βάση «ανοιχτές γραμμές» που διατηρούν μεταξύ τους. Οι «γραμμές» αυτές ουσιαστικά είναι αξιολογήσεις συγκεκριμένων στοιχείων και μεγεθών που κάνει η μια τράπεζα για την άλλη. Από τις αξιολογήσεις προκύπτει το ύψος της αλλά και το κόστος της πίστωσης.

Οσο το σύστημα λειτουργούσε στην διατραπεζική αγορά οι τράπεζες μπορούσαν καθημερινά και εύκολα να καλύψουν τις ανάγκες τους. Όταν «ακούστηκαν» τα κανόνια των μεγάλων αμερικανικών τραπεζών το σύστημα μπλόκαρε καθώς η «πίστη» δέχτηκε ισχυρότατος πλήγμα.

Σήμερα, για παράδειγμα, μια ευρωπαική τράπεζα που θα μπορούσε να δανείσει μια άλλη με 5,5% προτιμά να προσφέρει τα διαθέσιμα κεφάλαια στην Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα με 3,25%.

Το πρόβλημα των ελληνικών τραπεζών

Η ΕΚΤ είναι σήμερα μέσα στην κρίση η βασική «δεξαμενή» απ όπου οι τράπεζες μπορούν να αντλήσουν κεφάλαια. Το διαθέσιμο χρήμα ωστόσο είναι ελάχιστο σε σχέση με τις ανάγκες των τραπεζών και «μοιράζεται» με βάση την πιστοληπτική ικανότητα της τράπεζας αλλά κυρίως της χώρας προέλευσής της.

Με άλλα λόγια οι ελληνικές τράπεζες πληρώνουν το έτσι κι αλλιώς δυσεύρετο χρήμα στην ευρωπαική αγορά μέχρι και 405 ακριβότερα απ ότι το πληρώνουν οι Γερμανικές τράπεζες, για παράδειγμα.

Ο φαύλος κύκλος

Η αναζήτηση χρήματος για τις ελληνικές τράπεζες ολοκληρώνεται με τον άκρατο και πανικόβλητο ανταγωνισμό στο εσωτερικό. Αφού είναι εξαιρετικό δύσκολο να βρεθεί χρήμα στη διατραπεζική αγορά, συνεχίζεται το κυνήγι με την προσφορά υψηλών επιτοκίων για καταθέσεις. Όμως, όπως είπαμε, υψηλά επιτόκια σημαίνει για τις τράπεζες μεγαλύτερα έξοδα…

Οι ελληνικές τράπεζες, στην παρούσα φάση εμφανίζονται πρόθυμε να πληρώσουν ακριβά το χρήμα προκειμένου να καλύψουν την τρύπα στο αποθεματικό τους. Ενώ, λοιπόν, αγοράζουν ακριβά, περιορίζουν τις χορηγήσεις, δημιουργώντας τεράστια προβλήματα στην «πραγματική οικονομία».

Η δυσκολία χρηματοδότησης των επιχειρήσεων ξεκινά την αλυσιδωτή αντίδραση η οποία τελικά τινάζει στον αέρα το πορτοφόλι των πολιτών οι οποίοι αδυνατούν όχι απλώς να συνεχίσουν την επί πίστωση κατανάλωση, αλλά να ικανοποιήσουν τις δανειακές υποχρεώσεις που έχουν ήδη αναλάβει.

«Μαύρο σενάριο»

Με δεδομένο ότι το σύνολο των καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες φτάνει τα 200 δισεκατομμύρια ευρώ, αντιλαμβάνεται κανείς τι μπορεί να σημάνει η κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος. Το ταμείο εγγυήσεων των ελληνικών καταθέσεων ήταν κοντά στο 1 δισεκατομμύριο ευρώ πριν το ξέσπασμα της κρίσης. Τώρα ορίζεται στα 5 δισεκατομμύρια. Είναι προφανές ότι οι εγγυήσεις του συνόλου των καταθέσεων από την ελληνική κυβέρνηση, βασίζεται στην ελπίδα, εκτίμηση ή ευχή ότι το σύστημα θα αντέξει. Γιατί αν δεν αντέξει, απαιτούνται 2,5 προϋπολογισμοί…

που πάμε;..

Το μέλλον, όπως κάθε τι άγνωστο, γοητεύει. Κρύβει μέσα του την ελπίδα για «καλύτερες μέρες». Αν όμως αυτές οι «καλύτερες μέρες» έχουν ήδη περάσει στο παρελθόν; Τότε , εμφανίζεται ο φόβος…

Ζούμε ήδη σε μια περίοδο που ο φόβος εμφανίζεται ολοένα και συχνότερα, με ολοένα και μεγαλύτερη ένταση. Από το 2001 και μέχρι σήμερα η ανθρωπότητα ζει στους ρυθμούς της τρομοκρατίας– αντιτρομοκρατίας. Από την μία πλευρά «θεαματικά» αιματηρά χτυπήματα (Νέα Υόρκη, Ουάσιγκτον, Μαδρίτη, Λονδίνο, Βομβάη). Από την άλλη καταστολή σε παγκόσμιο επίπεδο (Γκουαντανάμο, τρομονόμοι, εισβολές σε Ιράκ, Αφγανιστάν, νέοι πόλεμοι των άστρων και εξοπλισμοί).  Μαζί με όλα αυτά η παγκόσμια οικονομική κρίση ήρθε για να μας υπεθυμίσει πως δεν υπάρχουν «αιώνιες σταθερές».

«Που πάμε», λοιπόν; Υπάρχουν εποχές που αυτό το  απλό ερώτημα  περιγράφει μια βαθειά αγωνία των ανθρώπινων κοινωνιών. Πρόκειται για ιστορικές περιόδους που ένα δεδομένο σύστημα οργάνωσης εξανλτεί τα όρια του. Κάπου εδώ βρισκόμαστε σήμερα. Το Παγκόσμιο Σύστημα βρίσκεται μπροστά στην πρόκληση του μετασχηματισμού του.  Ανέκαθεν οι άνθρωποι επιχειρούσαν κλεφτές ματιές στο μέλλον. Η πρόβλεψη αποτελεί πάγια– έστω κι ασυνείδητη πολλές φορές– ανθρώπινη δραστηριότητα. Σε  κάποιο άλλο επίπεδο, η πρόβλεψη αντιμετωπίζεται με επιστημονικό σύστημα ως  στοιχειώδες μέτρο αυτοσυντήρησης. Σε μια τέτοια πρόβλεψη θα στρέψουμε την προσοχή μας. Πρόκειται για τις Παγκόσμιες Τάσεις μέχρι το 2025 (Global Trends 2025) από αμερικανικό Εθνικό Συμβούλιο Πληροφοριών  (NATIONAL INTELLIGENCE COUNCIL)

Οι προβλέψεις του «ιερατείου» των  αμερικανικών κυβερνητικών υπηρεσιών πληροφοριών διατυπώνονται σε κείμενο 120 σελίδων  ( όσοι ενδιαφερόμενοι, μπορούν να το αναζητήσουν στη διεύθυνση: http://www.dni.gov/nic/NIC_2025_project.html ) και περιγράφουν έναν άλλον πολύ πιο δύσκολο , σκληρό και ασταθή κόσμο από αυτόν που έχουμε συνηθίσει να ζούμε, ειδικά εμείς οι προνομιούχοι των  μέχρι πρότινος καταναλωτικών κοινωνιών της δυτικής αφθονίας. Οι τάσεις που θα επηρεάσουν την ανθρωπότητα την επόμενη δεκαμπενταετία , σύμφωνα με τους αμερικανούς ειδκούς μπορουν να συνοψιστούν ως εξής:

• Ολόκληρο το Διεθνές Σύστημα — όπως αυτό οικοδομήθηκε μετά τον β. Παγκόσμιο Πόλεμο–  θα αναδιαταχτεί εκ βάθρων. Νέοι «παίκτες» (Βραζιλία,Ρωσία, Ινδία Κίνα) θα εμφανιστούν και θα καταλάβουν σημαντικές θέσεις στο τραπέζι των ισχυρών επιβάλοντας νέους κανόνες στο «παιχνίδι» και  διεκδικώντας το  μερίδιό τους στη διανομή της  παγκόσμιας ισχύος
• Θα συνεχιστεί με μεγαλύτερη ένταση η τάση μεταφοράς πλούτου από τη Δύση προς την Ανατολή.
• Περισσότερα από 1,5 δισεκατομμύριο άνθρωποι θα αρχίσουν να αποκτούν καταναλωτικές συνήθειεςς ανάλογες με αυτές που ειχαμε  στη Δύση, γεγονός που θα δημιουργήσει τεράστιες πιέσεις  στους παγκόσμιους   πόρους (ενέργεια, τροφή, νερό)
• Οι αφορμές για συγκρούσεις και η πολιτική αστάθεια  θα πολλαπλασιαστούν, ειδικότερα στις περιοχές από τη Μέση Ανατολή και ανατολικότερα..

Οι προβλέψεις των αμερικανικών υπηρεσιών περιγράφουν ένα ζοφερό μέλλον. Ενα μέλλον συγκρούσεων για τη διανομή των παγκόσμιων πόρων (των τελευταίων σταγώνων πετρελαίου , του νερού κλπ) μεταξύ ολοένα και μεγαλύτερων τμημάτων του Παγκόσμιου πληθυσμού. Οι προβλέψεις, πάνω απ΄όλα περιγράφουν την μάχη για την παγκόσμια διανομή της ισχύος η οποίά, όσο κι αν δεν εμφανίζεται ξεκάθαρα μπροστά μας, έχει ήδη ξεκινήσει.

«Που πάμε», λοιπόν;  Οι προβλέψεις περιγράφουν τα βήματα της ανθρωπότητας προς την καταστροφή. Ομως, το μέλλον, δεν έρχεται από μόνο του. Το διαμορφώνουν οι άνθρωποι. Οχι οι ηγεσίες. Οι λαοί…

Green deal

  

 

πολιτικό το πράσινο πλάνο του Γκορ

 

Υπάρχει άραγε κάποια αναλογία, κάποιος συσχετισμός, που να συνδέει την παγκόσμια οικονομική κατάρρευση που βιώνουμε με την περιβαλλοντική καταστροφή που ήδη αντιμετωπίζει ο πλανήτης;

Στην International Herald Tribune ακριβώς την επομένη των εκλογών στην Αμερική ο πρώην αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Αλ Γκορ έγραψε: «Τα τολμηρά μέτρα που πρέπει να ληφθούν για να αντιμετωπιστεί η κλιματική αλλαγή είναι ακριβώς τα ίδια που χρειάζονται για να αντιμετωπιστεί η οικονομική και ενεργειακή κρίση».

Το «πλάνο Γκορ» δεν είναι απλώς μια προβεβλημένη οικολογική κίνηση. Είναι, πάνω απ όλα, μια εμπεριστατωμένη πολιτική πρόταση καθώς «απαιτεί» μια θεμελιώδη αλλαγή στην οργάνωση της παγκόσμιας οικονομικής παραγωγής: Την απεξάρτησή της από τα ορυκτά καύσιμα.

Προφανώς δεν είναι τυχαίο ότι ο Γκορ δημοσίευσε το άρθρο του την επομένη των εκλογών. Ηταν η κατάλληλη στιγμή για να υπενθυμίσει την ανάγκη μιας νέας συμφωνίας (new deal) η οποία όχι μόνο μπορεί να βγάλει την Αμερική από την οικονομική κρίση αλλά και να της εξασφαλίσει την ηγεσία της προσπάθειας αναπροσαρμογής των ενεργειακών επιλογών, παγκοσμίως.

Μιλώντας για τη σωτηρία του πλανήτη από τη ρύπανση το πλάνο Γκορ περιγράφει την απαίτηση για μια «πράσινη συμφωνία» (green deal). Η συμφωνία αφορά στην κατεύθυνση των οικονομικών πόρων οι οποίοι πρέπει να διατεθούν προκειμένου να πραγματοποιηθεί η ενεργειακή μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Με το άρθρο του την επομένη των αμερικανικών εκλογών ο πρώην αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, επιχειρεί να περιγράψει έναν πολιτικό στόχο στόχος για τη νέα αμερικανική κυβέρνηση :« σε δέκα χρόνια οι ΗΠΑ να παράγουν το 100% της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνουν από πηγές οι οποίες δεν περιέχουν άνθρακα».

Το ενδιαφέρον είναι ότι το πλάνο Γκορ παρουσιάζει συγκεκριμένες προτάσεις για την υλοποίηση αυτού του στόχου οι οποίες συνοπτικά έχουν ως εξής:

• · Κίνητρα ευρείας κλίμακας από πρόεδρο και Κογκρέσο για κατασκευή εργοστασίων ηλιακής ενέργειας στις ερήμους των νοτιοδυτικών πολιτειών και αιολικών πάρκων.

• · . Σχεδιασμός σε εθνικό επίπεδο έξυπνου δικτύου μέσων μαζικής μεταφοράς που λειτουργούν με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (κόστος 400 δισ. δολαρίων).

• · . Ενίσχυση αυτοκινητοβιομηχανιών για κατασκευή ηλεκτρικών αυτοκινήτων.

• · . Εθνικός συντονισμός στη δόμηση κτιρίων μη ενεργοβόρων.

• · Αντικατάσταση της συνθήκης του Κιότο με μια άλλη, πιο αποτελεσματική.

Η σημερινή κρίση στην οικονομία δεν περιγράφει απλά– ούτε είναι μόνο– το αποτέλεσμα της απληστίας των μηχανισμών της αγοράς και κάποιων ανθρώπων. Περιγράφει τη χρεωκοπία ενός συστήματος παραγωγής και ανάπτυξης η οποία εξαντλεί ταχύτατα τους παγκόσμιους διαθέσιμους πόρους, οδηγεί τα 2/3 του πληθυσμού της γης στη φτώχια και προβάλλει— επιβάλλει αεριτζίδικες καταναλωτικές επενδυτικές συμπεριφορές και πρότυπα.

Συνοψίζοντας θα πρέπει να παρατηρήσουμε ότι στο εσωτερικό της πλανητικής υπερδύναμης έχει ήδη ξεκινήσει μια βαθειά πολιτική συζήτηση που αφορά στο μέλλον. Εχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να δει κανείς το προσεχές διάστημα αν οι προτάσεις Γκορ εγγραφούν στην πολιτική ατζέντα της νέας αμερικανικής κυβέρνησης.

Κάτι τέτοιο δεν είναι ούτε απλό ούτε εύκολο καθώς όλη αυτή η συζήτηση περιγράφει το πλαίσιο μια άγριας σύγκρουσης (π.χ. επενδύσεις για πυραύλους ή για ανεμογεννήτριες κλπ) ανάμεσα σε κατεστημένα συμφέροντα και στην ανάγκη για την αναδιανομή των οικονομικών πόρων.

Σε κάθε περίπτωση είναι προφανές ότι η ανθρωπότητα βρίσκεται σε σταυροδρόμι. Θα προχωρήσει σε ένα νέο deal, σε μια νέα βιομηχανική επανάσταση, για την οποία ήδη μιλούν πολλοί; Θα εξελιχθεί η μετάβαση ομαλά και ειρηνικά; Ή μήπως…

 

οσμή αίματος

Με την μυρωδιά του πετρελαίου, πολύ περισσότερο της βενζίνης, είμαστε όλοι μας εξοικιωμένοι. Πως τα πάμε άραγε με την οσμή του αίματος; Την αντέχουμε;

Συνηθίσαμε στην «αποστείρωση». Στη γιάλα της «ευδαιμονίας» μας δεν επιτρέπονται δυσάρεστες οσμές, όπως αυτή του αίματος. Εχουμε χάσει το νόημα, αδυνατούμε να συλλάβουμε τι μπορεί να σημαίνει, για παράδειγμα, η είδηση για μια «επίθεση αυτοκτονίας με 30 νεκρούς». Αν και τέτοιες ειδήσεις περνούν καθημερινά στα μονόστηλα των εφημερίδων, ή καταλαμβάνουν μερικά δευτερόλεπτα από τον χρόνο των δελτίων των τηλεοράσεων, δεν μας αγγίζουν. Δεν φτάνουν στα μάτια μας οι εικόνες της καταστροφής, δεν τρυπάει το μυαλό μας η οσμή των διαμελισμένων κορμιών.

αίμα έχει χρώμα. και οσμή

Στις 26 Ιουνίου ο αμερικανός δημοσιογράφος Zoriah Miller, «ενσωματωμένος» σε μια αμερικανική περίπολο στη Φαλούντζα του Ιράκ ήρθε σε άμεση επαφή με την οσμή του αίματος. Ηταν αυτόπτης μάρτηρας μιας «επίθεσης αυτοκτονίας». Αυτός σώθηκε. Ομως δίπλα του ήταν, 3 αμερικανοί πεζοναύτες και 22 ιρακινοί, νεκροί. Αξίζει τον κόπο να διαβάσουμε το ρεπορτάζ του Miller για δύο λόγους: Πρώτον γιατί ήταν αυτόπτης μάρτηρας,και δεύτερον γιατί δεν «έπαιξε» πουθενά.

«Οταν άρχισα να τρέχω (μετά τον πανικό που δημιούργησε η έκρηξη) είδα μπροστά μου ανθρώπινα μέλη… ένα κρανίο με απομηνάρια μαλλιών… κοματιασμένα κόκαλα. Μέσα στην αίθουσα που έγινε η έκρηξη, επικρατούσε χάος. Ιρακινοί αστυνομικοί και πολίτες έτρεχαν εδώ και εκεί φωνάζοντας και κλαίγοντας. Κάποιοι είχαν αρχίσει να στοιβάζουν πτώματα και επιζώντες έξω από το κτήριο. Από την ομάδα των πεζοναυτών με την οποία ήμουν μαζί, καποιοι στέκονταν τριγύρω χωρίς να ξέρουν τι να κάνουν. Κάποιος άρχισε να «ξερνάει». Ηταν μια απόλυτα σουρεαλιστική εικόνα».

Ο Αμερικανός δημοσιογράφος μετά το πρώτο σοκ άρχισε να φωτογραφίζει, συνειδητοποιώντας πως κανείς απ όσους διαβάσουν σε κάποιο μονόστιλο την είδηση «μιας επίθεσης αυτοκτονίας με 20 νεκρούς», δεν θα νιώσει τον τρόμο και την φρίκη αυτού το γεγονότος. Ομως, οι φωτογραφίες του και το ρεπορτάζ του, όπως είπαμε, δεν «έπαιξαν» πουθενά και επειδή αρνήθηκε να παραδώσει το υλικό του, έπαψε να είναι ευρπόσδεκτος στις αμερικανικές περιπόλους. Ο μηχανισμός αποστείρωσης είναι πανίσχυρος. Οσο λιγότερο αντιλαμβανόμαστε τη φρίκη τόσο πιο απαθείς και ανεκτικοί είμαστε μπροστά σε αυτούς που την προκαλούν.Η οσμή και η εικόνα του αίματος δεν είναι απλώς ενοχλητική. Είναι τρομακτικά δυσάρεστη. Ομως, αν πράγματι είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε κάτι για να εμποδίσουμε την εξάπλωσή της πρέπει να βρούμε τη δύναμη να την κοιτάξουμε κατάματα.

Οποιος δεν έχει τη διάθεση να κοιτάξει τη φρίκη κατάματα ας μην προχωρήσει παρακάτω την ανάγνωση. Οι υπόλοιποι, μπορούμε να πάρουμε μια ιδέα από το τι σημαίνει μια «επίθεση αυτοκτονίας με 20 νεκρούς» κάνοντας μια «επίσκεψη» στο link: http://www.zoriah.net/blog/suicide-bombing-in-anbar-.html. Στην ιστοσελίδα αυτή βρίσκονται οι φωτογραφίες που τράβηξε ο Miller.

Οι επιθέσεις αυτοκτονίας σε πόλεις του Ιράκ, όλοι ξέρουμε, είναι μια καθημερινή ρουτίνα. Ολες αυτές οι ενέργειες καλύπτονται και «εξηγούνται» κάτω από το γενικό τίτλο «αντιτιθέμενες πλευρές» και «ενδοιρακινές φυλετικές- θρησκευτικές διαμάχες». Να θυμηθούμε τί έχει προηγηθεί αυτής της «εμφύλιας» καθημερινής σφαγής;

• «Είδε τους αμερικανούς στρατιώτες να μπαίνουν στο σπίτι και να εκτελούν, χωρίς να πούνε ούτε μια κουβέντα, τον πατέρα της και τη μητέρα της. Στη συνέχεια, χτύπησαν τις δύο αδελφές της πριν τις δολοφονήσουν και αυτές. Μετά από αυτό, είδε τον αδελφό της σε κατάσταση αμόκ να κινείται κατά των ένοπλων στρατιωτών, οι οποίοι, απλά, τον πυροβόλησαν στο κεφάλι».
• «Πέντε από εμάς, συμπεριλαμβανομένου και ενός γείτονα 55 ετών, παγιδευτήκαμε στο σπίτι μας, στη Φαλούτζα, όταν άρχισε η πολιορκία. Στις 9 Νοέμβρη 2004, οι πεζοναύτες έφτασαν στο σπίτι. Ο πατέρας μου και ο γείτονας προχώρησαν στην πόρτα του σπιτιού για να τους ανοίξουν. Δεν ήμασταν μαχητές, ούτε οπλισμένοι, νομίζαμε ότι δεν είχαμε κανέναν λόγο για να φοβηθούμε. Εγώ πήγα προς την κουζίνα για να πάρω και να φορέσω το μαντίλι μου, καθώς δεν έπρεπε ξένοι άνδρες να δουν τα μαλλιά μου. Αυτό, μου έσωσε τη ζωή. Οταν ο πατέρας μου και ο γείτονας πλησίασαν στην πόρτα, οι Αμερικανοί τους πυροβόλησαν. Πέθαναν ακαριαία. Εγώ και ο 13χρονος αδελφός μου κρυφτήκαμε στην κουζίνα πίσω από το ψυγείο. Οι στρατιώτες μπήκαν στο σπίτι και έπιασαν την άλλη μου αδελφή. Πρώτα τη χτύπησαν. Μετά την εκτέλεσαν. Εφυγαν γρήγορα. Πρώτα, όμως, κατέστρεψαν τα έπιπλα του σπιτιού και έκλεψαν τα χρήματα από την τσέπη του νεκρού πατέρα μας».
• «Οι Αμερικανοί χρησιμοποίησαν αυτές τις αλλόκοτες βόμβες, που, όταν σκάνε, δημιουργούν ένα σύννεφο καπνού σαν μανιτάρι. Στη συνέχεια, μικρά κομμάτια πέφτουν από τον ουρανό, αφήνοντας πίσω τους ουρές καπνού. Αυτά τα κομμάτια, στη συνέχεια, ανάβουν και καίνε το δέρμα των ανθρώπων, ακόμη και αν βουτήξουν στο νερό».

Τα παραπάνω (από την ιστοσελίδα του αραβικού δικτύου «Αλ Τζαζίρα») αποτελούν μιαν ελάχιστη καταγραφή των εγκλημάτων, που ο αμερικανικός στρατός διέπραξε σε μια μόνο πόλη του Ιράκ , τη Φαλούτζα, λίγες μέρες πριν από τις προηγούμενες αμερικανικές εκλογές τον Νοέμβρη του 2004. Γι’ αυτά τα εγκλήματα, που συνεχίζονται, τα ΜΜΕ της Δύσης δεν έβρισκαν και εξακολουθούν να μη βρίσκουν χώρο ούτε για μονόστηλο…

Είπαμε, είμαστε εμείς στη Δύση, ένα κοινό αποστειρωμένο. Την οσμή του αίματος δεν την αντέχουμε.Μας «φτιάχνει» η μυρωδιά πετρελαίου και ειδήσεις όπως αυτή της επιστροφής των μεγάλων πετρελαικών εταιριών (EXONMOBIL, BP, TOTAL, SHELL) στο Ιράκ, που κατά σύπτωση δημοσιεύτηκε τις ίδιες μέρες που «κόβονταν» από τα μεγάλα ΜΜΕ των ΗΠΑ το ρεπορτάζ και οι φωτογραφίες του Miller από μια «επίθεση αυτοκτονίας με 20 νεκρούς»…

Tέλος παρτίδας;

Τέλος παρτίδας;

 

Αυτές τις μέρες,φαίνεται πως ολοκληρώνεται μια παρτίδα στη βαλκανική σκακιέρα. Μια παρτίδα που κρατά περισσότερο από 15 χρόνια. Μια σειρά από γεγονότα και εξελίξεις που κορυφώνονται οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το παιχνίδι που ξεκίνησε στα Βαλκάνια με τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας στις αρχές τις δεκαετίας του 1990, τελειώνει. Πρόκειται για γεγονότα που, πολύ απλά, αλλάζουν τον πολιτικό χάρτη της περιοχής. Τι έχουμε να περιμένουμε το επόμενο διάστημα;

• την ανακύρηξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου μέσα στο επόμενο δεκαπενθήμερο,
• την ολοκλήρωση των συζητήσεων για την ένταξη  της Αλβανίας, της  Κροατίας και  της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ μέχρι τις αρχές Απριλίου
• την επίσκεψη της Ντόρας Μπακογιαννη στις ΗΠΑ  σήμερα Πέμτη και το νέο γύρω συζητήσεων ς για την υπόθεση της ονομασίας των Σκοπίων που θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα την ερχόμενη βδομάδα

 Οι κινήσεις που υπολοίπονται για την ολοκλήρωση αυτής της παρτίδας, ενδεχομένως μοιάζουν ακατανόητες για όσους δεν έχουν παρακολουθήσει το «παιχνίδι» από την αρχή.

 

«Στρατηγοί», «αξιωματικοί» και «πιόνια»

 

Πριν μιλήσουμε για τις κινήσεις, ας διευκρινίσουμε ποιοι «παίζουν». Είναι απαραίτητο, προκειμένου να κατανοήσουμε τα γεγονότα, καθώς είναι πολλοί αυτοί που έχουν συγκεντρωθεί πάνω και γύρω από τη σκακιέρα. Παρά το πλήθος, πάντως,  δύο είναι αυτοί που κινούν τα πιόνια: Αμερικανοί και Ρώσοι. Τα πιόνια, ανεξαρτήτως της σημασίας και της ισχύος τους, είναι οι υπόλοιπες βαλκανικές χώρες. Ρόλο αξιωματούχων σε αυτήν τη σκακιέρα έχουν η ΕΕ ως σύνολο,η Γερμανία, ως η ισχυρότερη οικονομικά χώρα της Ευρώπης και η Αγγλία, η Γαλλία και η Κίνα ως χώρες μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Δηλαδή ως χώρες που έχουν δικαίωμα βέτο στις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας. Η Ελλάδα, η Αλβανία, ΠΓΔΜ, η Σερβία, το Κοσσυφοπεδιο και οι υπόλοιπες βαλκανικές χώρες και σε αυτό το βαλκανικό παιχνίδι έχουν ελάχιστα περιθώρια κινήσεων: Ενα τετραγωνάκι εμπρός. Και ζούν με την αγωνία ότι είναι δυνατό να θυσιαστούν για τους ευρύτερους σκοπούς των μεγάλων παιχτών.

 

Οι κινήσεις

 

Οι κινήσεις που έπονται το επόμενο διάστημα στη βαλκανική σκακιέρα, έχουν λίγο πολύ ανακοινωθεί. Η βασικότερες είναι δύο:

• η μονομερής ανακύρηξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου η οποία πατρονάρεται από τις ΗΠΑ και βρίσκει κάθετα αντίθετη τη Ρωσία
• η ένταξη στο ΝΑΤΟ της ΠΓΔΜ, της Αλβανίας και της Κροατίας

Πρόκειται για κινήσεις οι οποίες έχουν σαν στόχο να κατοχυρώσουν τα κεκτημένα των αμερικανών νικητών στον ψυχρό πόλεμο.Και όπως είναι γνωστό ο νικητής, όχι μόνο γράφει την ιστορία, αλλά διαμορφώνει και το χάρτη, όπως ακριβώς τον βολεύει.

Μερικές ακόμη κινήσεις οι οποίες προηγήθηκαν, έχει σημασία να επισημανθούν γιατί  βοηθούν να κατανοήσουμε τις τελευταίες εξελίξεις και κυρίως για να διακρίνουμε τους στόχους των δύο μεγάλων παιχτών.

• Οι ΗΠΑ, με το που ολοκληρώθηκαν οι βομβαρδισμοί κατά της Σερβίας , οικοδόμησαν σε έδαφος του Κοσσυφοπεδίου και της ΠΓΔΜ, στα ασαφή σύνορα των δύο περιοχών, τη μεγαλήτερη στρατιωτική βάση που διατηρούν σε ολόκληρο τον κόσμο. Το μέγεθος μπορεί να γίνει αντιληπτό από το οδικό δίκτυο της βάσης που  ξεπερνά τα 80 χιλιόμετρα. Σε αυτή τη βάση, όπως λένε οι ίδιοι οι αμερικανοί λειτουργεί και το πλέον σύγχρονο και άρτια εξοπλισμένο νοσοκομείο της Ευρώπης!
• Την ίδια περίοδο,δηλαδή από το 1994 και μέχρι σήμερα,  οι ΗΠΑ εντάσσουν τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία στο ΝΑΤΟ και με διμερείς συμφωνίες οικοδομούν στρατιωτικές βάσεις σε στρατηγικά σημεία των δύο χωρών, όπως στο βουλγαρικό λιμάνι του Μπουργκάς.

Άπό την άλλη πλευρά της σκακιέρας, η Μόσχα. Μετά την αναδίπλωση της ήττας στον ψυχρό πόλεμο το 1990, ξεκινά επί «βασιλείας» Πούτιν την αντεπίθεση. Βασικό όπλο της «νέας» αυτοκρατορίας είναι  τα τεράστια ενεργειακά της αποθέματα. Πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Με αυτά μάχεται η Ρωσία και:

• κατορθώνει, προσφέροντας δελεαστικούς όρους, να δέσει στην ενεργειακή της πολιτική την Ελλάδα και τη Βουλγαρία για τη κατασεκυή του αγωγού μεταφοράς πετρελαίου από το Μπουργκάς στην Αλεξανδρούπολη.
• συνάπτει, τον περασμένο Δεκέμβρη συμφωνία με τη Σερβία και εξαγοράζει την κρατική πετρελαική εταιρεία της χώρας.
• υπογραμμίζει, ότι ως μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, δεν θα συμφωνήσει στην μονομερή ανακύρηξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου.

Το έπαθλο

 

Από όλα όσα αναφέρονται παραπάνω σκιαγραφείται το στοίχημα της παρτίδας. Πρόκειται για καθαρό, ωμμό και τεράστιο οικονομικό κέρδος το οποίο ασφαλως αυτόματα μετατρέπεται σε ισχύ και  κυριαρχία. Με πιο απλά λόγια,  στόχος των δύο αντιπάλων είναι ο έλεγχος των δρόμων του πετρελαίου. Γ ια την ακρίβεια, ο έλεγχος του «νότιου δρόμου» από τον οποίο μπορεί να εφοδιαστεί η Ευρώπη με ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο από τη δεξαμενή της Κασπίας.

Το παιχνίδι στη σκακιέρα έχει ενδιαφέρον καθώς οι δύο αντίπαλοι ακολουθούν διαφορετική τακτική και διαθέτουν διαφορετικά όπλα. Οι Ρώσοι έχουν στη διάθεσή τους το προιόν, δηλαδή το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Ηδη, μέσω αγωγών οι οποίοι  λειτουργούν εφοδιάζουν την ευρωπαική αγορά  με πετρέλαιο και φυσικό αέριο από τον «βόρειο δρόμο». Είναι, λοιπόν,  εξαιρετικά σημαντικό για τη Μόσχα να διασφαλίσει και μια νότια πρόσβαση. Με τον τρόπο αυτό η Ρωσία φιλοδοξεί  να «δέσει» της Ευρωπαική Ενωση και να εξαρτήσει τον εφοδιασμό της από τα ρωσικά αποθέματα. 

Οι αμερικανοί από την άλλη, δεν διαθέτουν πετρέλαιο, αλλά έχουν εγκατασταθεί στρατιωτικά και ελέγχουν τα βαλκάνια.Δηλαδή ελέγχουν στραιτωικά το νότιο δρόμο εφοδιασμού της ευρώπης με ενέργεια. Είναι, λοιπόν, προφανές ότι το ρωσικό πετρέλαιο δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει το βαλκανικό δρόμο να η Μόσχα δεν … πληρώσει «διόδια». Με τη στρατιωτική της παρουσία στη  περιοχή, λοιπόν, η Ουάσιγκτον, έχει τη δυνατότητα να πιέσει  τη Μόσχα  για να δεχτεί σε κοινοπραξίες αμερικανικές πετρελαικές εταιρίες οι οποίες δραστηριοποιούνται στην Κασπία συνάπτοντας συμφωνίες με χώρες της περιοχής.

Χαρακτηριστικό στοιχείο του αμερικανικού παιχνιδιού είναι η δημιουργία κοινοπραξίας αμερικανικών συμφερόντων για τη μεταφορά πετρελαίου που θα ξεκινά από το βουλγαρικό λιμάνι του Μπουργκάς στη Μαύρη θάλασσα, θα περνά από την ΠΓΔΜ και θα καταλήγει στο αλβανικό λιμάνι του Δυραχείου στην Αδριατική. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο Μπουργκάς και το Δυράχειο λειοτυργούν ήδη αμερικανικές αεροναυτικές βάσεις, ενώ η ΠΓΔΜ είναι αμερικανικό προτεκτοράτο και εφάπτεται της μεγαλήτερης στρατιωτικής βάσης των αμερικανών στον κόσμο.

 

το πιόνι και η αγωνία του

 

Εχοντας κατά νου τη «μεγάλη παρτίδα», αποκτά άλλη διάσταση και νόημα, το πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα με το όνομα της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Οι συνολικότερες διευθετήσεις που η Ουάσιγκτον επιδιώκει στην περιοχή, επιβάλουν την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ. Η ελληνική κυβέρνηση δεν θα είχε καμία  αντίρρηση στην ένταξη της χώρας αυτής στη συμμαχία,αν δεν επέμενε να ονομάζεται «Δημοκρατία της Μακεδονίας».

Το πρόβλημα που αντιμετωπίζει λοιπόν η ελληνική κυβέρνηση αυτήν την περίοδο είναι ότι, οι ΗΠΑ όπως και η πλειοψηφία των χωρών μελών του ΟΗΕ, αναγνωρίζουν την ΠΓΔΜ ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Μάλιστα, όπως είπαμε,  στο πλαίσιο των ευρύτερων στρατηγικών  σχεδιασμών της  Ουάσιγκτον η ΠΓΔΜ είναι «καταδικασμένη» να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.

Θεωρητικά, η Ελλάδα, όπως και κάθε άλλη χώρα μέλος του ΝΑΤΟ έχει δικαίωμα βέτο σε όποια απόφαση της συμμαχίας. Ομως από τη θεωρία στην πράξη η απόσταση είναι μεγάλη, ειδικά αν οι αντιρρήσεις δημιουργούν προβλήματα στους σχεδιασμούς της υπερδύναμης.

Ποια είναι τα περιθώρια κινήσεων της ελληνικής διπλωματίας σε αυτή την παρτίδα; Το πολύ ένα μόλις τετραγωνάκι μπροστά, με την ελπίδα ότι το αντίπαλο πιόνι δεν έχει εξουσιοδότηση για να… επιτεθεί.