Τι (και γιατί) γίνεται στο Αιγαίο;

Οι πραγματικά μεγάλες νίκες είναι αυτές που κατακτώνται χωρίς να πέσει ούτε μια σφαίρα. Το 1996 η Τουρκία πέτυχε μια τέτοια μεγάλη νίκη σε βάρος της Ελλάδας. Σήμερα, δεκατρία χρόνια μετά την κρίση των Ιμίων εμφανίζονται με σαφήνεια οι συνέπειες εκείνης της  «σιωπιλής» ελληνικής  ήττας. Το Γενάρη του 1996 η Αγκυρα «έστησε» το επεισόδιο στα Ιμια για να καταγραφεί  διεθνώς έκτοτε η θέση της ότι στο Αιγαίο υπάρχουν «νησιά, νησίδες και βραχονησίδες των οποίων η κυριαρχία είναι αδιευκρίνιστη από τις συνθήκες». Το καλοκαίρι του ίδιου χρόνου στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ , η Ελληνική κυβέρνηση (Σημίτης) αποδέχτηκε την αμερικανικής έμπνευσης «Συμφωνία της Μαδριτης» , με την οποία η Ελλάδα αναγνώρισε τα «τουρκικά ζωτικά συμφέροντα στο Αιγαίο».

Τις συνέπειες αυτών των εξελίξεων δεν τις αντιλήφθηκε τότε η χώρα, «στρουθοκαμηλίζοντας» στις …εκσυγρονιστικές πολιτκές της «ισχυρής Ελλάδας» της ΟΝΕ, του Ευρώ , του χρηματιστηρίου, των μεγάλων έργων και των Ολυμπιακών Αγώνων. Καθώς στα Ιμια «κατοικούσαν» μόνο λίγες κατσίκες που τις φρόντιζε ένας βοσκός από την Κάλυμνο, κανείς δεν ασχολήθηκε με την ολοκλήρωση της  «χαρτογράφησης» της βραχονησίδας ως «γκρίζα ζώνη», δηλαδή ως έδαφος με αδιευκρίνιστη κυριαρχία. Σήμερα η τουρκία επανέρχεται και ανάμεσα  στα νησιά των οποίων το καθεστώς δε διευκρινίζεται– κατά την άποψή της–  από τις συνθήκες,  τοποθετεί το Αγαθονήσι και το Φαρμακονήσι. Πρόκειται, προφανώς, για μια κλιμάκωση των τουρκικών απαιτήσεων, η οποία δε μπορεί πια ούτε να αγνοηθεί, ούτε να αποσιωποιηθεί από την ελληνική κυβέρνηση. Στα δυο αυτά νησιά άλλωστε, δεν βόσκουν μόνο κατσίκια, αλλά κατοικούν άνθρωποι, Ελληνες υπήκοοι.

Το ερώτημα, λοιπόν, που προκύπτει είναι απλό: Γιατί  αυτήν ακριβώς τη χρονική περίοδο η Αγκυρα αποφάσισε να υπενθυμίσει με τόσο έντονο και επικίνδυνο  τρόπο τις απαιτήσεις της στο νοτιοανατολικό Αιγαίο;

Η απάντηση «κρύβεται» στην αλλαγή των δεδομένων από το 1996, που καταγράφηκε  το γενικό πλαίσιο της άποψης της Αγκυρας περί γκρίζων ζωνών ,μέχρι σήμερα που η τουρκική διπλωματία σπεύδει να το αξιοποιήσει. Το σημαντικότερο δεδομένο που άλλαξε μέσα σε αυτά τα 13 χρόνια, έχει να κάνει με το πετρέλαιο. Η Κύπρος, τα δύο τελευταία χρόνια έχει ορίσει, όπως έχει δικαίωμα, θαλάσσιες Ζώνες Αποκλειστικής Οικονομικής Εκμετάλλευσης. Μάλιστα, μέσα σε αυτές τις Ζώνες, έχει οριοθετήσει «οικόπεδα» και μεγάλες πετρελαικές εταιρίες έχουν αγοράσει δικαιώματα ερευνών  και εκμετάλλεσης πιθανών κοιτασμάτων. Σε κάποιες, μάλιστα απ αυτές τις περιοχές έχουν ξεκινήσει έρευνες, παρά τις αντιδράσεις της τουρκίας, η οποία θεωρεί ότι το τουρκοκυπριακό ψευδοκράτος έχει και αυτό δικαιώματα στα θαλάσσια «οικόπεδα». Καθώς λοιπόν, το παιχνίδι για την έρευνα πετρελαικών κοιτασμάτων στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο «ανοίγει»,  η Αγκυρα σπεύδει να οριοθετήσει το δικό της «οικόπεδο» υπογραμμίζοντας τις διεκδικήσεις της σε βάρος της Ελλάδας.

Ενα ακόμη «δεδομένο» που άλλαξε τα τελευταία δεκατρία χρόνια και σίγουρα θα επιρρεάσει τις  ισοροποίες (και) στα ελληνοτουρκικά έχει να κάνει με την αμφισβήτηση της αμερικανικής παγκόσμιας ηγεμονίας. Μέχρι και πριν από μια πενταετία κανείς δε θα μπορούσε να διανοηθεί ότι ρωσικό αεροπλανοφόρο θα πραγματοποιούσε ασκήσεις στην περιοχή ελέγχου χώρας μέλους του ΝΑΤΟ. Δε μπορεί, λοιπόν, και ούτε πρέπει να περάσει απαρατήρητο το γεγονός ότι ακριβώς τις ημέρες που κλιμακώνονταν οι αμφισβητήσεις από του Τούρκους στο Φαρμακονήσι και το Αγαθονήσι το ρωσικό αεροπλανοφόρο είχε ζητήσει από την Αθήνα άδεια για τις ασκήσεις που θα πραγματοποιούσε στην περιοχή. Με άλλα λόγια, η Μόσχα αναγνώρισε τα ελληνικά δικαιώματα κυριαρχίας που αμφισβητεί η Αγκυρα με την ανοχή της Ουάσιγκτον…Πόσο αξιόπιστη είναι η ρωσική υποστήριξη; Μπορεί η Αθήνα να βασιστεί στην στρατηγική σχέση που αναπτύσσει με τη Μόσχα για να ανατρέψει δυσμενή τετελεσμένα που έχουν δημιουργηθεί  σε βάρος της στο Αιγαίο;  Δύσκολο…